چکيده مقاله:مسئلۀ مثل یکی از اساسی ترین مسائل هستی شناسی است که افلاطون برای اولین بار بحث از آن را با رویکرد وجود شناسی و معرفت شناسی  به صورت علمی طرح کرد و از مبانی فلسفی خویش قرار داد، اما این مسئله تا به امروز یکی از بغرنج ترین مسائل الهی باقی مانده و هر کس تفسیر خاصی از آن ارائه کرده است. ملاصدرا نیز بر اساس اصالت وجود تفسیر مخصوص خویش را ارائه کرده و مانند افلاطون معتقد است تنها راه رسیدن به مثل، شهود مستقیم آن هاست و  برای نیل به این مقصود باید به تهذیب و تزکیۀ نفس همت گمارد. اما با این حال در ادامۀ برهان برای اثبات مثل، از هیچ کوششی فروگذار نکرده است. در این مقاله، بعد از تبیین نظریۀ مثل افلاطونی و تفسیر ملاصدرا، گفته شده است که تفسیر وی نزدیک ترین تفسیر به عقیدۀ افلاطون در بارۀ مثل است، اما نه تنها هیچ کدام از نقاط مبهم موجود در این نظریه را باز نکرده، بلکه با توجه به تأثیر شدید آموزه های عرفانی این دیار بر اندیشه های ملاصدرا، در بعضی جاها، از آن خیلی فاصله گرفته است و همچنین ثابت شده است که دلایل ملاصدرا بر وجود مثل، نا تمام و اعم از مدعاست و این مسئله قبل از آن که مسئله ای فلسفی باشد مسئله ای عرفانی است؛ بنا براین، بر اساس مبانی فلسفی و استدلال های عقلی  نفیا و اثباتا نمی توان در بارۀ آن قضاوت کرد.

کليد واژه ها: عقل، صور معقوله، مثل نوریه، عقل متکافئۀ عرضیه، ارباب انواع، مثل معلقه

منبع: مجلۀ مقالات و بررسی ها، دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران، پاییز و زمستان 1384، ص 80ـ 52